Metodoloji

Konya şehrinin son on yıllık gelişimini ve değişimini takip edebilmek amacıyla, TUİK,Sosyal Güvenlik Kurumu, Umut Vakfı, Adalet Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Türkiye Bankalar Birliği, Zingat, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, YÖK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Diyanet İşleri Başkanlığı, T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğüveri tabanlarındaki istatistikler taranmış ve veri setlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucu toplam 69 gösterge üretilerek bu göstergeler 16 bileşende (Demografik Denge, Sağlık, Sosyal Refah, Güvenlik, Çevre, İktisadi Refah, İktisadi Adalet, İktisadi Gelişme, Çalışma Hayatı, İktisadi Açıklık, Eğitim Niteliği, Beşerî Sermaye, Bilgi Toplumu, Kültürel Gelişim, Açıklık, Katılım) toplanmıştır. Nihai olarak üç ana alan (sosyal, ekonomik ve kültürel gelişim) altında 16 alt bileşen ve 69 göstergeile Konya şehrinin 2010-2019 arası gelişimi ve değişimi değerlendirilmiştir.

Konya şehrinin gelişimini ölçen 15 bileşenin ve bu bileşenleri oluşturan göstergelerin açıklamaları aşağıda verilmektedir:

alt
Demografik Denge
Sağlık
Sosyal Refah
Güvenlik
Çevre
İktisadi Refah
İktisadi Adalet
İktisadi Gelişme
Çalışma Hayatı
İktisadi Açıklık
Eğitim Niteliği
Beşerî Sermaye
Bilgi Toplumu
Açıklık
Katılım
Demografik Denge: Kentlerdeki sosyal hayatın canlılığı ve kalitesi, aile kurumunun iyi işlemesiyle, nüfusun sağlıklı ve dinamik olmasıyla doğru orantılıdır. Ayrıca bir kentin net göç hızının pozitif olması, kentin dinamizmini ve çekiciliğini koruduğunu göstermektedir. Konya şehrinin demografik denge açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Yaşlanma: Nüfusta yaşlıların oranı
  • Aile Sürdürülebilirliği: Kaba evlenme hızının kaba boşanma hızına oranı
  • Net Göç: Net göç hızı
  • Genç Nüfus: Nüfusta gençlerin oranı
Sağlık: Bir kentte intihar vakalarının azlığı, o kentteki bireylerin ruh sağlığının yerinde olduğunu gösterir. Sağlığa erişim imkânlarının yüksek olması da yetersiz sağlık hizmetlerinden ötürü yaşanması muhtemel sağlık sorunlarını ve can kayıplarını azaltır. Bunun sonucunda bebek ölüm oranı azalırken, doğumda beklenen yaşam süresi de yükselmiş olur.Konya şehrinin sağlık açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • İntihar: Yüz bin kişi başına düşen intihar sayısı
  • Bebek Ölümü: Canlı doğan bin bebek içinde ölenlerin oranı
  • Yaşam Süresi: Doğuşta beklenen yaşam süresi
  • Hekim Sayısı: Bin kişi başına düşen hekim sayısı
  • Yatak Sayısı: Bin kişi başına düşen hastane yatak sayısı
Sosyal Refah: Kentlerde yaşayan tüm bireyler için yeterli düzeyde elektrik ve temiz su sağlanması, sosyal refahın ilk basamağını oluşturmaktadır. Özel araç sahipliliği ve özel araca alternatif toplu taşıma araçlarıyla konforlu ve kolay ulaşım imkânlarındaki artış ise refahın topluma dengeli dağılımı açısından önemli bir göstergedir. Ayrıca kentte yeni yapılan konut sayısı, kentin sosyo-ekonomik hareketliliğini yansıtmaktadır. Konya şehrinin sosyal refah açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Otomobil Sahipliliği: Bin kişi başına düşen otomobil sayısı
  • Evsel Elektrik Tüketimi: Kişi başına düşen konut elektrik tüketimi (kwh)
  • Evsel Su Tüketimi: Kişi başına düşen konut su tüketimi (m3)
  • Konforlu Toplu Ulaşım: Bin kişi başına düşen raylı sistem uzunluğu (metre)
  • Yeni Konut Yapımı: Yüz bin kişi başına düşen yeni konut yapımı
Güvenlik: Bir kentte ölümlü iş ve trafik kazalarının azlığı, kentte yaşayanların yasalara saygısını ve tedbirlere riayet ettiğini gösterir. Cinayet ve diğer suçlarla ilgili göstergeler ise kentsel mekânın kentliler için ne ölçüde güvenli bir yaşam ortamı sunduğuna bir işarettir. Konya şehrinin güvenlik açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Trafik Kazalarında Ölüm: Bin kişi başına düşen trafik kazalarında ölüm sayısı
  • İş Güvenliği: Bin kişi başına düşen iş kazası sayısı
  • Cinayet: Yüz bin kişi başına cinayet sayısı
  • Suç: Bin kişi başına düşen suç sayısı
  • Hükümlü ve Tutuklu Sayısı: Şehirde işlenen suçlardan hükümlü ve tutukluların nüfusa oranı
Çevre: Atık yönetimi ve hava kalitesi, kentsel çevre kalitesini en çok etkileyen iki değişkendir. Belediyelerin çevreyi iyileştirmeye, atık yönetimine ve geri kazanıma yönelik harcamaları arttıkça, o kentsel çevrenin niteliği de yükselmektedir. Konya şehrinin çevre açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Çevresel Harcamalar: Kişi başı belediye çevresel harcaması (TL)
  • Kanalizasyon ve Su Hizmeti: Kanalizasyon ve atık hizmetinin kapsayıcılığı
  • Geri Dönüşüm: Belediye katı atıklarının geri dönüştürülme oranı
  • Hava Kalitesi: Havadaki PM10 (µg/m³) yıllık ortalama değeri
İktisadi Refah: Bir kentin ürettiği ekonomik değer ve bunun nüfusa oranı gelirler açısından refahı gösterirken, enflasyon oranı ve yaşam maliyetleri, giderler açısından kentlilerin refah düzeyini göstermektedir. Konya şehrinin iktisadi refah açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Kişi Başı GSYH: Kişi Başı Gayri Safi Şehir Hasılası (TL, Cari Fiyatlarla)
  • Servet: Kişi başına düşen mevduat
  • Enflasyon: Tüketici fiyat endeksinin yıllık değişimi
  • Yaşam maliyeti: Ortalama kira (zingat verisi) giderinin hane gelirine oranı
İktisadi Refah: Bir kentin ürettiği ekonomik değer ve bunun nüfusa oranı gelirler açısından refahı gösterirken, enflasyon oranı ve yaşam maliyetleri, giderler açısından kentlilerin refah düzeyini göstermektedir. Konya şehrinin iktisadi refah açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Yoksulluk: Ulusal yoksulluk sınırı altında yaşayan nüfusun oranı
  • Gelir Adaleti: Gini katsayısı
  • Vergi Dağılımı: Gelir vergisi tahsilatının kurumlar vergisi tahsilatına oranı
  • Vergilendirme: Çalışan başına düşen vergi geliri
İktisadi Gelişme: Sermaye birikimi, yatırımlar, kurulan şirketler, dengeli borçlanma ve dış ticaret dengesi, iktisadi gelişimin temel göstergelerindendir. Buna ilaveten hizmetler sektörünün öne çıkması iktisadi gelişimin niteliği hakkında fikir vermektedir.Konya şehrinin iktisadi gelişme açısından durumu aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Yatırım: Toplam yatırımların GSYH’ye oranı
  • Ekonomik Dönüşüm: GSYH'de hizmetler sektörünün payı
  • Kredi: Kullanılan kredilerin GSYH'ye oranı
  • Şirketleşme: Kurulan ve kapanan şirket sayıları arasındaki farkın toplam şirket sayısına oranı
  • Dış Ticaret Dengesi: İhracatın ithalatı karşılama oranı
Çalışma Hayatı: İşgücü ve istihdamda hem niceliksel hem de niteliksel artış, kentin iktisadi gelişiminin temel taşlarındandır.Konya şehrinin çalışma hayatı açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • İstihdamın Yapısı: İstihdamda hizmetler sektörünün payı
  • İşgücüne Katılım: 15-64 yaş nüfusta işgücüne katılım oranı
  • İşsizlik: İşsizlik oranı
  • Kadın İstihdamı: İstihdamda kadın oranı
İktisadi Açıklık: Kentlerin yatırım, istihdam ve ticaret açısından uluslararası sisteme açılması, küresel ağlarda öne çıkmalarını sağlar. Konya şehrinin iktisadi açıklık açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Girişimcilik: Şirket başına GSYH
  • Yabancı Sermaye: Yabancı sermayeli şirketlerin şirketler içindeki payı ile yabancı sermayeli şirketlerdeki toplam sermayenin şirketlerin toplam sermayesi içindeki payının toplamı
  • Dış Ticaret Hacmi: Dış ticaret hacminin GSYH'ye oranı
  • İşgücünde Çeşitlilik: İstihamda yabancı oranı
Eğitim Niteliği: Nitelikli eğitim imkânları ve nüfusun eğitim düzeyindeki artış, kent gelişiminin kültürel boyutunun temel dinamiğidir.Konya şehrinin eğitim niteliği açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Okur-Yazarlık: Okuma yazma bilmeyenlerin nüfustaki payı
  • Okul Öncesi Eğitim: Okul öncesi okullaşma oranı
  • Okullaşma: Genel okullaşma oranı
  • Eğitim Niteliği: İlköğretim ve lisede öğretmen başına düşen öğrenci sayısı
  • Okul Niteliği: İlkokul, ortaokul ve lisede derslik başına düşen öğrenci sayısı
Beşerî Sermaye: Kentlerde nitelikli işgücünün kaynağı en az bir lisans eğitimini tamamlamış nüfustur. Bu sebeple hem üniversite öğrenci sayısı ve çeşitliliği, hem de lisans ve lisansüstü mezun sayısı, beşeri sermayenin büyüklüğü hakkında fikir vermektedir. Konya şehrinin beşeri sermaye açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Üniversite Mezuniyeti: Nüfusta yükseköğretim mezunlarının payı
  • İleri Düzey Eğitim: Nüfusta lisansüstü mezunlarının payı
  • Üniversiteleşme: Nüfusta yükseköğretim öğrencilerinin payı
  • Öğrenci Çeşitliliği: Yüksek öğretimdeki yabancı öğrencilerin oranı
Bilgi Toplumu: Kentlerin gelişiminde lokomotif işlevi gören AR-GE faaliyetlerine katılan / katılabilecek insan kaynağı ve bunun için gerekli bütçenin sağlanması ve tüm bu faaliyetler sonucu yapılan patent ve marka tescil başvuruları, kentlerin kültürel dinamizminin ikinci ayağıdır.Konya şehrinin bilgi toplumu açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Entelektüel Mülkiyet: Yüz bin kişi başına düşen entelektüel mülkiyet (patent ve marka tescil ) başvuru sayısı
  • Nitelikli İnternet: Genişbant abone sayısının nüfusa oranı
  • ARGE Bütçesi: GSYH'den ARGE'ye ayrılan pay
  • Araştırmacı Sayısı: ARGE'de çalışan araştırmacı sayılarının istihdamdaki payı
Açıklık: Bir kentin dış dünya ile bağlantılarının fazlalığı ve o kenti çekici kılan unsurların varlığı, kent gelişiminde tetikleyici unsurlardandır.Konya şehrinin açıklık açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Bağlantılılık: Şehirdeki havaalanı veya 80 km uzaklıktaki havaalanlarının yolcu sayısının nüfusa oranı
  • Çekicilik: Şehrin Türkiye geneli en az bir gece konaklayan turist sayısından aldığı pay
  • Dışarıya Erişim: Yurtdışını ziyaret eden vatandaş sayısının nüfusa oranı
  • Popülarite: Google arama trendleri dizin puanı
Katılım: Kentteki gerek yerleşik gerek mobil nüfusun sağladığı kültürel çeşitlilik ve kentlinin kent yönetimine ilgisi, kentin kültürel gelişiminin hem sebebi hem de sonucudur.Konya şehrinin katılım açısından gelişimi aşağıdaki göstergelerle ölçülmüştür:
  • Seçime Katılım: Seçimlere katılım oranları
  • Dini Erişim: Bin kişi başına düşen ibadethane sayısı
  • Sivil Katılım: Bin kişi başına düşen STK (Vakıf ve Dernek)sayısı
  • Misafirperverlik: Nüfusta yabancıların (TC vatandaşı olmayan) oranı